Geplaatst door In het NRC van afgelopen zaterdag een stuk naar mijn hart getiteld “machtige manager is grotere waaghals ” (door Jorg Leijten). Al jarenlang boeit het mij hoe mensen aan de top komen (door risiconemend gedrag) en wat er gebeurt als ze dan uiteindelijk aan de top staan. In deze blog een korte samenvatting met de genoemde onderzoeken wat duidelijker op een rijtje gezet.
Voorbeelden genoeg
Het start met de quote na de overname van ABN AMRO van Jean Paul Votron ” slechts weinig mensen kunnen wat ik kan”. En iedereen weet hoe dit afgelopen is. De afgelopen jaren zijn er meer dan genoeg voorbeelden van hoe het verwerven van een machtspositie in de jaren erna leidt tot het nemen van ongezonde risico’s. De vraag die gesteld kan worden is of machtige personen vatbaar zijn voor de verleidingen die aan hun positie kleven? en gaan ze daardoor de fout in?
Onderzoeken
In het artikel worden meerdere onderzoeken/boeken genoemd.
- Het Winnaarseffect van de Ian Robertson; over de invloed van macht en successen op onze hersenen hebben. Winnaars maken meer dopamine aan en dit speelt een grote rol bij de motivatie. De focus komt daarmee te liggen op het bereiken van meer succes, het maakt je doelgerichter, zelfverzekerder en minder angstig voor risico’s en bedreigingen door anderen. Het aanmaken van dopamine zou bovendien leiden tot egocentrisch gedrag. Heeft dit ook bij Lance Amstrong een rol gespeeld vraag ik mij af…
- Intermediair Leiderschapsonderzoek; toont aan dat mensen in een hoge positie eerder geneigd zijn een groter gokje te nemen op grote promotie dan mensen in een lagere positie.
- De Amerikaanse onderzoeker John Maner deed een test met virtuele ballonnen. Met een muisklik kon je er meer lucht in blazen. Meer lucht betekende meer beloning. Wat bleek; mensen in machtige positie gingen langer door en namen het risico dat de ballon zou klappen.
Sterk tegenspel; de hofnar
Wie een hoge positie heeft, is bereid meer risico’s te nemen met als doel nog machtiger te worden. Daarin schuilt het gevaar van zonnekoninggedrag. Om te voorkomen dat er te veel onverantwoorde risico’s genomen worden is het organiseren van tegenspraak noodzakelijk. De onderzoeker Joris Lammers pleit voor een soort hofnar, welke topmensen makkelijker zou kunnen bekritiseren. Andere genoemde adviezen zijn:
- collegiaal bestuur; ofwel zorg ervoor dat niet iemand in zijn eentje alle belangrijke beslissingen neemt
- een sterke RvC/RvT/ audit cie
- een cultuur te zijn waarin mensen gecorrigeerd worden.
- Verplichte diversiteit van de betrokken mensen bij de besluitvorming moet worden
De laatste oplossing (helaas niet genoemd in artikel) zou zijn een dopamine meter voor de Raad Van Bestuur. Bij een te hoge score mag hij niet alleen handelen!!
Robert 't Hart 