Geplaatst door De belangrijkste vorm van risicobeheersing is een goed bestuur of governance. Maar sommige organisaties hebben te maken met narcisme in de top. Nu is een beetje narcisme in de basis niet slecht. Immers ondernemend gedrag levert ook veel voordelen op, voor zowel voor de persoon zelf, de organisatie en soms ook de maatschappij. Probleem is echter dat er na een aantal jaar succes een omslag richting zonnekoning-gedrag kan plaatsvinden.
Dit wordt ook wel het “winnaarseffect” genoemd. Als je eenmaal succesvol bent, wil je meer succes en wordt daardoor gedwongen om steeds meer risico’s te nemen. Dit gedrag speelt bij ondernemers (Musk) of de politiek (Trump), maar ook binnen de publieke sector (Jos van Rey).
Narcisme indicatoren
Antoinette Rijsenbilt deed onderzoek naar narcisme indicatoren bij het Amerikaans bedrijfsleven. Zij maakte bij haar onderzoek naar narcisme indicatoren gebruik van Emmons hoofdgebieden;
– Autoriteit, leiderschap: graag in centrum van de belangstelling staan
– Superioriteit, arrogantie: beter dan de rest denken te zijn
– Adoratie van zichzelf: ik ben bijzonder en speciaal
– Recht op respect dat mij toekomt
Hieruit destilleerde zij een aantal meetbare indicatoren;
1. Media, aantal publicaties, prijzen, foto( grootte) in jaarverslag
2. Beloning salaris, bonus, ratio salaris CEO-en nr.2
3. Kracht, duale functie, extra titulatuur naast directeur
4. Groei, aantal en grootte van overnames,
5. Prive gebruik corporate Jet
Opzet narcisme indicatoren overheidsdirecteuren- bestuurders
Helaas zijn een aantal hier boven genoemde indicatoren niet direct bruikbaar voor overheidsdirecteuren. Daarom is mijn voorstel om speciaal voor overheidsdirecteuren en bestuurders indicatoren vast te stellen. Op deze wijze kunnen we excessen als Vestia, Amarantis, eerder zien aankomen.
Hierbij kunnen we leren van lessen uit het verleden bijv. de opgepakte ex-directeur ROC Breda. Deze directeur was een ondernemer welke gebruik maakte van de veiligheid van een publiekrechtelijke instelling. Volgens mij in het begin wellicht met goede bedoelingen. Echter ook hier lijkt een omslag te hebben plaatsgevonden naar onaantastbaarheid/onoverwinnelijkheid, na eerdere successen.
Narcisme indicatoren binnen publieke sector
- Snelle wisselingen controller, risicomanager, hoofd financiën
- Wisselingen in directe omgeving directeur (management team, RVT)
- Aansluiting en medewerking aan accountants, toezichthouders, overkoepelende organisaties (als bijv. Aedes, VNG)
- Opvolging aanbevelingen omgeving, en toezichthouders
- Aantal en grootte van nieuwe activiteiten buiten het primaire proces
- Aantal nieuwe BV’s voor nieuwe activiteiten
- Verhouding private activiteiten tot publiekrechtelijke taken
- (schijn van ) prive gebruik bepaalde middelen
- Meerdere lease auto’s en reiskosten vergoedingen
- Studiereizen naar buitenland
- Aantal prijzen, aantal externe publicaties
- Grootte van de handtekening en de foto in het jaarverslag
Uiteraard niet volledig …. suggesties zijn welkom
Robert 't Hart 
Dit valt feitelijk binnen het aandachtsgebied ‘witteboorden-criminaliteit’. Naar aard, omvang en oorzaken zijn de afgelopen decennia een groot aantal achtergrond-onderzoeken verschenen.
Aan de ene kant van het spectrum maakt de gelegenheid de dief. Aan de andere kant heeft de dader een ‘hoger belang’ voor ogen en is bereid ‘over de schreef’ – dwz. de scheidslijn tussen wel en niet strafbaar handelen – te overschrijden. Dat laatste gebeurt bijv. indien een directeur-eigenaar in een poging zijn bedrijf te redden met de boeken rommelt.
Mijn indruk uit de recente gevallen is wel dat sprake lijkt te zijn van een combinatie van de volgende factoren :
– de activiteiten van het overheidsbedrijf liggen zéér dicht tegen de markt
– de budgettering vindt voor een groot deel plaats uit publieke middelen danwel er is weinig tot geen directe marktwerking
– de directeur heeft een sterke machtspositie zónder bijbehorend bedrijfsrisico – dwz. de directeur is geen ondernemer maar bestuurder
– de directeur heeft wel risico van positieverlies
– er is veel persoonlijke winst tegenover weinig persoonlijk risico/verlies (privatisering winst vs. socialisering verlies)
Geen aanvulling wel een reactie, goed initiatief, echter het maken van etiketten die overeen komen met een bepaald risicofactor dient naar mijn inzage zorgvuldig, valide en betrouwbaar te worden gedaan. De kans is groot dat er mensen worden geëtiketteerd, die niet passen in het profiel. …..
J.M. Nap
Hier een paar aanvullingen:
– zeer glossy jaarverslag met nauwelijks ‘echte’ financiële informatie
– benoemingen van vriendjes op cruciale posities (na dure afkoop van zittend management)
– zeer strakke communicatiebeleid: medewerkers mogen niet met de pers praten of ze verliezen hun baan, de enige kop die je in de media ziet is die van de directeur