De belangrijkste vorm van risicobeheersing is een goed bestuur of governance. Maar sommige organisaties hebben te maken met narcisme in de top. Nu is een beetje narcisme in de basis niet slecht. Immers ondernemend gedrag levert ook veel voordelen op, voor zowel voor de persoon zelf, de organisatie en soms ook de maatschappij. Probleem is echter dat er na een aantal jaar succes een omslag richting zonnekoning-gedrag kan plaatsvinden.

Dit wordt ook wel het “winnaarseffect” genoemd. Als je eenmaal succesvol bent, wil je meer succes en wordt daardoor gedwongen om steeds meer risico’s te nemen. Dit gedrag speelt bij ondernemers (Musk) of de politiek (Trump), maar ook binnen de publieke sector (Jos van Rey).

Narcisme indicatoren
Antoinette Rijsenbilt deed onderzoek naar narcisme indicatoren bij het Amerikaans bedrijfsleven. Zij maakte bij haar onderzoek naar narcisme indicatoren gebruik van Emmons hoofdgebieden;
– Autoriteit, leiderschap: graag in centrum van de belangstelling staan
– Superioriteit, arrogantie: beter dan de rest denken te zijn
– Adoratie van zichzelf: ik ben bijzonder en speciaal
– Recht op respect dat mij toekomt

Hieruit destilleerde zij een aantal meetbare indicatoren;
1. Media, aantal publicaties, prijzen, foto( grootte) in jaarverslag
2. Beloning salaris, bonus, ratio salaris CEO-en nr.2
3. Kracht, duale functie, extra titulatuur naast directeur
4. Groei, aantal en grootte van overnames,
5. Prive gebruik corporate Jet

Opzet narcisme indicatoren overheidsdirecteuren- bestuurders
Helaas zijn een aantal hier boven genoemde indicatoren niet direct bruikbaar voor overheidsdirecteuren. Daarom is mijn voorstel om speciaal voor overheidsdirecteuren en bestuurders indicatoren vast te stellen. Op deze wijze kunnen we excessen als Vestia, Amarantis, eerder zien aankomen.

Hierbij kunnen we leren van lessen uit het verleden bijv. de opgepakte ex-directeur ROC Breda. Deze directeur was een ondernemer welke gebruik maakte van de veiligheid van een publiekrechtelijke instelling. Volgens mij in het begin wellicht met goede bedoelingen. Echter ook hier lijkt een omslag te hebben plaatsgevonden naar onaantastbaarheid/onoverwinnelijkheid, na eerdere successen.

Narcisme indicatoren binnen publieke sector

• Snelle wisselingen controller, risicomanager, hoofd financiën
• Wisselingen in directe omgeving directeur (management team, RVT)
• Aansluiting en medewerking aan accountants, toezichthouders, overkoepelende organisaties (als bijv. Aedes, VNG)
• Opvolging aanbevelingen omgeving, en toezichthouders
• Aantal en grootte van nieuwe activiteiten buiten het primaire proces
• Aantal nieuwe BV’s voor nieuwe activiteiten
• Verhouding private activiteiten tot publiekrechtelijke taken
• (schijn van ) prive gebruik bepaalde middelen
• Meerdere lease auto’s en reiskosten vergoedingen
• Studiereizen naar buitenland
• Aantal prijzen, aantal externe publicaties
• Grootte van de handtekening en de foto in het jaarverslag

Uiteraard niet volledig …. suggesties zijn welkom