Geplaatst door Weinig burgers realiseren zich hoe breed het takenpakket van een gemeente is. Van paspoorten uitgeven tot het verlenen van vergunningen, van het opzetten van talloze projecten tot het verstrekken van krukken. Duiken is er niet bij: een gemeente kan gewoonweg niet zeggen: “Aan die vergunningen gaan wij onze vingers niet branden, die doen we niet meer”. De producten die de gemeente moet leveren, zijn wettelijk verplicht. Nu, in crisistijd hebben gemeenten daar in versterkte mate last van. Een kleine greep:
- instroom bijstand
- bezuinigingen rijk
- verbonden partijen in problemen
- minder inkomsten vergunningen
- tegenvallende grondverkopen
Zo kan ik nog wel even doorgaan. Daarbij komen nog de maatschappelijke risico’s bij rondom jeugdzorg door de veranderende AWBZ. Die maatschappelijke risico’s worden de komende jaren door de rijksoverheid naar de gemeenten geschoven.
Politieke omgeving
Het gedrag van gemeentelijke organisaties wordt natuurlijk beïnvloed door de politieke omgeving. Die brengt met zich mee dat wethouders zich moeten profileren, zeker wanneer de verkiezingen dichterbij komen. Om in positieve zin op te vallen, worden dan vaak extra risico’s genomen. Ik vergelijk het wel eens met het beursgenoteerde bedrijfsleven: aandeelhouders, met hun focus op het korte termijn resultaat en stakeholders die in de meeste gevallen gericht zijn op de lange termijn.
Negatieve foutencultuur
Veel gemeenten zijn risicomijdend. Alles moet, vaak koste wat het kost, beheerst worden, foutloos, op tijd en binnen budget. Daardoor ontstaat vaak het verschijnsel dat risico’s overbeheerst worden. En ontstaat een negatieve fouten cultuur. Men praat niet over gemaakte fouten, problemen worden meteen financieel opgelost en men gaat weer over tot de orde van de dag. Dat verklaart ook het verschijnsel dat veel rapportages uitgaan van alleen verantwoorden achteraf. Terwijl het veel beter is college en gemeenteraad ervan bewust te maken dat met het zeer brede risicoprofiel onmogelijk is om geen fouten te maken. Het afstraffen van transparantie lijdt er dan juist toe dat men automatisch minder transparant wordt.
Sturen!
Hoewel veel gemeenten op deelgebieden en decentraal veel aan risicobeheersing doen, gaat het juist om het integrale beeld van de risico’s. Denk hierbij aan het integrale risicobeheer van contracten, alle verbonden partijen, impact vergrijzing, nieuwe wetgeving. Het topmanagement dient deze integrale verantwoordelijkheid op te pakken en uit te gaan van het principe: niet verantwoorden, maar sturen op onzekerheden. Want een goede manager neemt risico’s maar legt wel uit welke afwegingen hij heeft meegenomen.
Robert 't Hart 