Taleb; the black swan & Antifragile

In een wereld welke onvoorspelbaarder wordt moeten we leren leven (nee zelfs houden van) van het onverwachte en veranderlijkheid, aldus Taleb in een nieuw artikel. Ongetwijfeld ter promotie van zijn nieuwe boek “antifragile” wat deze maand uitkomt. Natuurlijk ga ik dit bestellen.

Taleb is bekend van zijn boek “Zwarte zwanen” ofwel risico’s met hoge impact kleine kans zien we niet aankomen maar doen wel de wereld veranderen. Ze kunnen zowel positief als negatief zijn; zoals 11 sept, groei van het internet / groei van een bedrijf zoals google.

Natuurlijk wil de mens dingen voorspellen , meetbaar maken  en onder controle hebben. De wetenschap en vooral de door Taleb gewantrouwde economen scheppen het vertrouwen dat zaken inderdaad in modellen te vatten zijn, en doet daarmee de kloof met  de praktijk groeien. Hierbij gaat de aandacht naar zaken die we denken te weten, maar vergeten we rekening te houden met wat we niet weten. Maar juist deze zeer onverwachte risico’s zijn niet te vangen in de risicomanagement modellen. Sterker nog, door ons misplaatste vertrouwen in dit soort modellen nemen we  wellicht verkeerde risico’s. Bovendien hebben we door deze bedrijfsmatige aanpak vele processen  efficiënter gemaakt maar daarmee de kwetsbaarder groter gemaakt. Overigens ziet Taleb  zwarte zwanen niet als alleen negatief; er zijn juist grote voordelen te behalen uit deze zeer onverwachte gebeurtenissen.

Antifragile

Taleb heeft een nieuw woord bedacht; Antifragile “to deal with black swans, we indeed things that gain from volatility, variability, stress and disorder. Robust is not robust enough” Hoewel ik een aantal beschrijvingen heb gezien blijft voor mij de meest bruikbare vertaling  “innovatief onkwetsbaar”.  Taleb gebruikt de Amerikaanse stad Detroit als voorbeeld. Eerst sterk als economisch welvarende stad, nu kwetsbaar door te grote afhankelijkheid van de auto-industrie, die op instorten stond. We zouden daarvan moeten leren steden antifragile maken door in te zetten op nieuwe mogelijkheden. Taleb geeft in het artikel 5 regels om Antifragile te  bereiken;

Regel 1 ; de economie is als de natuur zelf

De natuur en organische systemen zijn Antifragile; zij hebben veranderende omstandigheden nodig om zich verder te ontwikkelen. Dit geldt ook voor organisaties. Zij zijn als de natuur en dienen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en hebben een zelfreinigend vermogen. Taleb vindt dat overheidsingrijpen in dit systeem alleen als Eerste Hulp post kan geschieden. Hij pleit dus om geen ingrepen door de overheid te laten doen op het onderhouden van organisaties.

Regel 2 Beloon organisaties die profiteren van hun eigen fouten

Voorbeeld is de vliegtuigindustrie en restaurants; de bedrijfstak profiteert van de kwetsbaarheid van de individuele organisaties. Net als in de natuur evolueert het systeem als geheel op basis van gemaakte fouten van individuen. De een zijn dood de andere zijn betere brood. Mooi voorbeeld; de gemiddelde kwaliteit van je volgende maaltijd in een restaurant, wordt hoger als er meer tenten door slecht eten failliet gaan. Dus door slechte  organisaties te redden wordt het systeem niet beter!

Regel 3 Klein is mooi en ook nog efficiënt

Schaalvergroting leidt tot aantoonbare schaalvoordelen en efficiency maar helaas ook verborgen risico’s.  Met name als een schaalvergroting een drempel overschrijdt neemt het toegenomen risicoprofiel alle mogelijke voordelen weg.  Taleb geeft aan dat projecten en besluitvorming over zo veel mogelijk units verspreid moeten worden, waardoor fouten over meerdere bronnen opgevangen kunnen worden. Hij pleit ook voor decentralisatie omdat uit onderzoek blijkt dat onderschatting van kosten groter is op rijksniveau dan op lokaal niveau.

Regel 4 Trial & error verslaat de academische wetenschap

Ondernemerschap, trial & error hebben ons meer innovatie opgeleverd dan de wetenschap. Toch ligt het wel dicht bij elkaar en hebben wetenschappers de basis gelegd voor technologische ontwikkelingen, waarbij ondernemerschap een grote rol speelde. Voordeel van trial & error is dat je direct feedback krijgt of je op de goede weg bent. Wel moet je er voor zorgen dat de kosten door fouten laag blijven en de mogelijke voordelen uiteraard groter. Grappig is dat vele grote uitvindingen meer door hobbyisten (als bijv. Darwin) zijn gedaan. Van belang is te beseffen dat de wetenschappers in deze tijd door artikelen en media zichtbaarder zijn dan ooit. Dit in tegenstelling tot de ondernemers welke dus een minstens zo belangrijke rol in onze vooruitgang spelen.

Regel 5 Beslissers moeten gevolgen risicogedrag persoonlijk voelen

Vroeger moesten Romeinse ingenieurs gedwongen slapen onder de net gebouwde brug.  In de huidige tijd zijn zeer veel machtsposities belegd bij mensen die persoonlijk geen risico’s nemen. Door ons complexe systemen in  organisaties kunnen medewerkers namens de organisatie grote risico’s nemen, zonder dat ze de consequenties hiervan voelen.

Juist deze laatste is mijn inziens  cruciaal. Als je in een grote organisatie onbeperkt risico’s kunt nemen zonder dat je daar prive iets van merkt, gaat het niet goed. Het wordt tijd om een bonus males (of een eigen risico) voor medewerkers en directeuren te introduceren.