Geplaatst door Het vergt lef om tegen te spreken, zeker binnen in een hiërarchische omgeving. Hoe kun je constructief dwarsdenken? Of nog beter: hoe krijg je de besluitvormers zover dat ze jouw afwijkende zienswijze gaan omarmen?
Een advocaat van de duivel in je team zorgt ervoor dat besluiten aantoonbaar slimmer zijn. Het onderzoeksteam van Charlan Nemeth van de Universiteit van Virginia toonde veertig jaar geleden aan dat dwarsdenken een vrijwel perfect tegengif is voor tunnelvisie. De crux is om dwarsdenken als een proces te beschouwen. De grootste valkuil is namelijk om pas in het besluitvormingsproces je zorg pas te uiten en negatief te adviseren. Effectief nee zeggen is met andere woorden geen moment, maar een proces.
Vanaf het prille begin, als de kans of bedreiging nog iets onbestemds is, moet je zorgen voor tegenspraak. De beslisser moet zelf zorgen dat iemand hem een steentje in zijn schoen geeft. Een steentje dat met gezond verstand een kiezeltje mag blijven of anders uit kan groeien tot een molensteen.
Formeel
We zien steeds meer organisaties waar tegenspraak is geformaliseerd. Dat kan de risicomanager zijn, maar ook iemand binnen de directie of een toezichthouder. Zo’n geformaliseerde rol voor iemand die weet waar hij over praat juichen we zonder meer toe, maar er is een addertje onder het gras.
De eerdergenoemde Nemeth liet in Harvard Business Review zien dat zo’n professionele duivelsadvocaat het afwijkende standpunt minder gepassioneerd beargumenteerd en de besluitvormers niet ‘intellectueel weet te prikkelen’. Het wordt met andere woorden vaak ervaren als een slecht opgevoerd toneelstukje. Wat je nodig hebt om gloedvol dwars te denken is een getemperde radicaal.
Niet te radicaal
Twee onderzoekers van Stanford University, de dames Maureen Scully en Deborah Meyerson, omschrijven deze gematigde radicalen als mensen die loyaal zijn aan zowel hun organisatie als aan een zaak daarbuiten, waardoor ze meer geneigd zijn tot openlijke rebellie. Ze hebben iets dualistisch in ze. Het is bijvoorbeeld de ecoloog die voor een oliemaatschappij werkt of de enige vrouw in het bestuur.
Het is aan de risicomanager of de besluitvormer om deze getemperde radicalen uit te nodigen, naar ze te luisteren. En doe dat dan zo vroeg mogelijk – als je nog bezig bent om je (nieuwe) doelstellingen op een rij te zetten. Zonder wrijving is er immers geen glans. Met de inbreng van getemperde radicalen is succes wellicht nog niet gegarandeerd, maar je zet flinke stappen in de juiste richting.
Met dank aan:
Rene Pennings
‘De kunst van het nee zeggen’- Annet Aris, Financieele Dagblad,3 mei 2014
‘Loflied op de dwarsdenker’- Jeremy Mercer, Ode.nl, mei 2010
Robert 't Hart 