Risicoacceptatie, voer de dialoog

Gedurende de zomerperiode hebben wij een mooie opdracht uitgevoerd voor 11 gemeenten die gaan samenwerken op het terrein van de jeugdzorg. Er is een strategiekaart opgesteld met een bijbehorend risicoprofiel. Afgelopen week heb ik voor de betrokken wethouders een discussie geleid over risicoacceptatie en risicoverevening in de regio. Hierbij een overzicht van interessante punten / opmerkingen welke zijn geplaatst.

Incidenten in de jeugdzorg zijn niet te voorkomen. 100% garantie dat mensen niet tussen wal en schip vallen kan niet bij een doelgroep die misschien wel continue tussen wal en schip dreigt te vallen. Communiceer hier over naar gemeenteraden en naar burgers. Het gebeurt nu al, dus straks ook. Voorkom daarmee ook een overreactie indien incidenten zich voordoen.
Op 23 januari 2009 vond een steekpartij plaats in het kinderdagverblijf Fabeltjesland in Sint-Gillis-bij-Dendermonde. Dader Kim de Gelder maakt hierbij 3 dodelijke slachtoffers en 12 gewonden. Hoe de lokale overheid hiermee omgang richting de media is een goed voorbeeld van risicocommunicatie. In de dagen na deze tragische gebeurtenis communiceerde het lokale bestuur sterk in de richting van `Er is iets vreselijks gebeurd, maar wij weten nog niet precies wat`.Belangrijk is dat er direct en open gecommuniceerd wordt. Toegeven dat je iets niet weet is daarbij geen bezwaar. Toon empathie en communiceer dat er onderzoek verricht wordt.
Als basis voor risicoverevening dien je je uit te spreken solidariteit. Richtlijnen voor solidariteit. Maar tot welk niveau solidariteit? En tot welk niveau accepteer je eigen schuld bij verevening? Al snel kwam de conclusie dat risico verevening niet gaat over financiële verevening, maar dat het meer oplossingsgericht moet. Bijvoorbeeld: het maken van gemeente overstijgende afspraken over inzet en activering van pleeggezinnen. Samen oplossingen pakken voor de jeugdzorg in de regio. Jeugdzorg is geen decentralisatie van het Rijk (in de sessie ook wel het Arm genoemd) naar individuele gemeenten, maar jeugdzorg is een taak die in (gemeentelijke) samenwerking dient te worden opgepakt. Gezamenlijk problemen oppakken en leren van elkaar. Dat is de boodschap die ook met gemeenteraden gecommuniceerd dient te worden. Één boodschap over de samenwerking naar de raden en één boodschap naar buiten. Uitstralen dat er samen ondernomen wordt.
Zeer interessant is het momentum voor risicoverevening. De aanwezige wethouders gaven aan dat juist nu het ideale moment is. `Juist nu kan het omdat we het niet weten`. Nu principe afspraken maken, omdat er straks weer andere belangen spelen.
Risicoverevening kun je inzetten voor de overgangssituatie (de eerste paar jaar), maar daarna ook voor beleidsinhoudelijke zaken. Bijvoorbeeld voor een gezin met jeugdzorg +; dan is risicoverevening vergelijkbaar met het afsluiten van een verzekering. Waarbij ook de interessante vraag werd gesteld; wat is dan het eigen risico van een gemeente in de verevening?
Gemaakt afspraken:
- Maak de gemeenteraden onderdeel van het proces
- Niemand doet gratis mee aan de samenwerking, alleen leveren een bijdrage
- Geef richting de 11 gemeenteraden aan dat je inderdaad minder zeggenschap hebt dan wanneer je het alleen zou oppakken. Maar geef daarbij duidelijk aan wat er voor voordelen tegenover staan door samen te werken op dit domein.
- Haal het uit de sfeer van het gemeente feestje. Het is een regio aangelegenheid
- Besef dat je een `black box` overneemt en dat door samen te werken aan preventie winst geboekt kan worden
- Maak ook duidelijk dat er niet alleen wordt ingezet op preventie, maar dat echt tijdig inzetten van de juiste zorg cruciaal is! Ook al is bepaalde zorg duur. Zet het tijdig in!
- Voer de discussie over de decentralisaties en de risico`s bewust niet in de raadzaal. Probeer het gesprek te depolitiseren door een informele bijpraatsessie te organiseren.
- Solidariteit op de externe risico`s