Risiconemers banken-sector moeten pijn voelen

Afgelopen zondag zag ik een goed interview in Buitenhof met onze nieuwe Minister van Financiën,  naar aanleiding van de reddingsactie SNS reaal.  Een korte impressie van dit interview van een man die een van de grootste risico’s van Nederland op zijn nek heeft;  de afhankelijkheid en kwetsbaarheid van onze financiële sector. 

Wat mij opviel is dat hij een helder onderscheid tussen de verdeling van de risico’s & verantwoordelijkheden maakt.  Hoewel ook de toezichthouders, en toezichthouders op de toezichthouder besproken worden,  in deze blog leg ik de focus op het primaire proces waar de risico’s mijns inziens het beste aangepakt kunnen worden. 

Oorzaken van dit debacle

Oorzaak (van het SNS debacle) ligt in de aankoop van een in verhouding tot de hele balans, grote vastgoed portefeuille. Deze aankoop werd in 2006 door  de DNB onterecht goedgekeurd, zo heeft DNB achteraf aangegeven.  Niet alleen  de aankoop was risicovol maar ook in de loop van de jaren zijn de risico’s groter geworden. De risicobeheersing was niet afdoende. Dijsselbloem  vindt de bankensector niet te groot voor Nederland maar erkent de grote risico’s en het gebrek aan zelfredzaamheid van de sector.

Dijsselbloem geeft aan dat  hij voordat de overheid als redder van het spaargeld deze systeembank moest redden, eerst alle alternatieven heeft afgewogen; zelf redzaamheid, private sector, publiek-privaat.  Probleem  bij SNS was dat de verzekeringspoot, bankenpoot en de holding totaal vervlochten waren.  (dubbel leverage;  de ene poot financierde de andere).

Verdeling pijn en ontvlechting van risico’s en verantwoordelijkheden

Het is Dijsselbloem zwaar gevallen  dat wij deze bedragen als belasting betaler moeten betalen om een bank overeind te houden. Dijselbloem doet heldere uitspraken over de verdeling van de pijn;

• Bestuurders zijn verantwoordelijk.  Mensen met hoge salarissen (en dito bonus) welke een gezond bedrijf in gevaar hebben gebracht. Wel ligt de claw back regeling in de Eerste Kamer om naar de toekomst met terugwerkende kracht bonussen terug te kunnen halen. Vervelend dat de indruk gewekt wordt dat deze mensen alles kunnen maken en daar geen verantwoordelijkheid voor hoeven te  dragen . Overigens voldeed de directeur van SNS-reaal aan alle narsicme-incidatoren.
• Financiële sector zelf werd o.a. vertegenwoordigd in het Holland Finance Centre (opgericht in 2007) waarin de sector,  maar helaas ook de toezichthouders AFM en DNB vertegenwoordigd waren.  Dijsselbloem geeft aan als  relatieve nieuwkomer op dit terrein dat hij zich afvraagt waarom dit soort vermenging van rollen en verantwoordelijkheden hier plaats heeft gevonden.
• Aandeelhouders en achtergestelde obligatiehouders zijn onteigend. Beleggen betekent immers dat je risico neemt, anders had je moeten sparen. Dat zijn we blijkbaar niet altijd gewend dat als het fout gaat dat je dan je geld kwijt bent.
• Certificaathouders zijn wellicht misleid  door banken geen beeld van de risico’s.
• Gewone obligatiehouders zijn ook  beleggers. Nu niet onteigend omdat financiële sector voor een belangrijk deel door dit instrument wordt gefinancierd.

Waar gaat het heen?

• Heldere scheiding tussen risico nemende en risicomijdende activiteiten. De commissie Wijffels heeft opdracht hier een advies over uit te brengen. Mijn advies zou zijn om niet alleen een bonus maar ook een malus in te stellen. De pijn van te risicovolle activiteiten moet daar gevoeld worden.
• Er moet een mechanisme komen om de problemen binnen banken te isoleren en banken uit elkaar te trekken om de publieke belangen “nuts functie” en  het spaargeld apart te kunnen zetten. Alleen voor spaargeld kan de overheid als vangnet fungeren.
• Daarnaast dienen de organisaties hier een levend testament en geïmplementeerd te hebben voor als ze in de problemen komen.
• Europees gezien dient onderzocht te worden hoe risico nemende obligatie houders ook de pijn voelen als het mis gaat.
• Europees toezicht op financiële sector helpt waarschijnlijk de juiste afstand en onafhankelijkheid te bewaren
• Als laatste dient er een keer een echte stresstest te worden ontworpen, welke focust op de echte risico’s in de volle breedte en mijn inzien inclusief een assesment naar de risicohouding en diversiteit van de Raad van bestuur.
• Meer opleiding risicomanagement