Geplaatst door In oktober vertelde ik in mijn blog over de drie categorieën risico’s van Managementgoeroe Kaplan: Te voorkomen risico’s, strategische risico en externe risico’s. 
Vandaag richt ik de schijnwerper op de laatste groep.
Excuustruus
Externe risico’s zijn risico’s die zich buiten de invloedsfeer van de organisatie bevinden. Dan heb ik het over de politieke situatie, demografische invloeden, macro-economische ontwikkelingen of gebeurtenissen die zich in de natuur voordoen. Bernstein heeft dat prachtig beschreven in zijn boek: ‘Against the Gods’. Vroeger kon je daarover zeggen: “Ja, dat is ons overkomen”. Van buiten komend onheil werd immers gezien als een ‘Act of God’. Je kon er niets tegen doen. Deze groep risico’s werd daardoor de excuustruus van elke bestuurder die er niet in slaagde zijn doelstellingen te halen.
In deze tijd komt het management niet meer weg met deze reactieve houding. De technologische middelen stellen ons in staat op kortere of langere termijn hiermee rekening te houden. Het management moet dus aantoonbaar over deze risico’s nagedacht hebben. Hierdoor kan de schade worden beperkt. Kaplan is heel concreet hierover: hij raadt aan scenarioplanning, stresstesten en war gaming in te zetten.
Big Bang
Er zijn twee soorten externe risico’s die zich makkelijk laten herkennen door het tempo waarin ze zich voltrekken. De meest herkenbare van de twee is de Big Bang, een acuut en ernstig probleem. Vaak wordt dit gesymboliseerd door een zwarte zwaan of een burning platform. Ze blijven makkelijk op ons netvlies staan waardoor beheersing van het probleem en de acties die moeten worden ondernomen intern goed te verkopen zijn. Concreet: natuurrampen of ad hoc gedrag van stakeholders, politici of concurrenten.
Slow Risk
De andere groep externe risico’s zijn de Slow Risk risico’s die ontstaat als gevolg van vaak jarenlang aanhoudende situaties of gebeurtenissen, met grote, soms catastrofale gevolgen. Soms kan de dreiging van binnen de branche komen, zoals de kredietcrisis vanuit de bancaire sector. Soms komt ook hij van buiten. Bijvoorbeeld de opkomst van email als bedreiging voor PTT Post. Door dit soort externe ontwikkelingen veranderen dan totale businessmodellen. Denk bijvoorbeeld aan Blokker of The Free Record Shop.
Oude en nieuwe kikkers
Een mooie metafoor voor de Slow Risk risico’s is de kikker in de steeds heter wordende pan. Voor de kikker in kwestie is het aanvankelijk niet duidelijk wat er aan de hand is. Hij valt in slaap, totdat het te laat is en hij sterft in het steeds heter wordende water. Binnen organisaties is dit niet anders, en denken managers ‘het is toch nog niet fout gegaan”.
Daarom is het goed om af en toe nieuwe, andere kikkers (managers) eens de temperatuur te meten ten aanzien van dit soort risico’s. Het is verleidelijk ze te laten starten met het oplossen van urgente zaken. Maar als nieuwkomer kunnen ze heel goed worden ingezet om met een frisse blik de sluipmoordenaars van de organisatie op te sporen.
Robert 't Hart 