5 redenen waarom gemeenten juist nu méér risico’s zouden moeten nemen

Gemeenten belanden in 2026 in een ravijnjaar en lopen hierdoor 3 miljard euro aan inkomsten mis, waardoor hun begrotingen onder grote druk komen te staan. Dus vooruitkijken en bezuinigen is het advies. Hoewel bezuinigen altijd goed zijn om de boel weer een beetje scherp te krijgen wil ik voorkomen dat er bezuinigd wordt op de maatschappelijke waarde. Vaak wordt namelijk bij bezuiniging gekeken naar de wettelijke taken die overeind moeten blijven en wordt er juist bezuinigd op de extra’s, ofwel de slagroom voor de maatschappij.

5 redenen voor misschien toch wat slagroom:

1. Gemeenten zijn de eerste overheid en vertalen geld direct in maatschappelijke waarde. Zij zijn de olie of slagroom in de maatschappij. Ze creëren maatschappelijke waarde. Door nu te bezuinigen (of afbreken) op bestaande voorzieningen, ontstaan in de toekomst hogere kosten voor achterstallig onderhoud of opnieuw realiseren van voorzieningen.
2. Gemeenten hebben een voorbeeldfunctie naar de omgeving, bedrijfsleven en medewerkers. Door positief te blijven en de investeringen op niveau te houden is de gemeente een betrouwbare partner en werkgever. Niet onbelangrijk in tijden van krapte op de arbeidsmarkt en de discussies over het vestigingsklimaat.
3. Gemeenten kunnen ook vaak meer risico’s nemen omdat de risico’s in de paragraaf weerstandsvermogen vaak te hoog ingeschat zijn waardoor de risicobuffer te hoog is. Zo kwam ik gemeente tegen met een risico van 10% kans op 50 mio garantstellingen! Ook de weerstandsratio kan in de praktijk best tijdelijk wat lager zijn. Bijvoorbeeld 0,8 ipv boven de 1. 
4. Ook kunnen gemeenten in de praktijk niet failliet gaan. Uit de verhalen van medewerkers van artikel 12 gemeenten uit het verleden blijkt dat dit vangnet prima werkt. Dus als de worst-case eigenlijk meevalt, kun je toch meer risico nemen? En bedenk ook dat het een collectief risico is. Het moet toch raar lopen als 30 of 40% van de gemeenten in 2026 artikel 12 wordt?
5. Ambities zijn juist goed. Ook omdat begrote projecten in praktijk vaak vertraging oplopen door net congestie, inspraak en stiksof risico’s. Hierdoor worden budgetten vaak overgeheveld naar het jaar erop.

Belangrijke randvoorwaarden

Natuurlijk is het wel belangrijk dat er niet zomaar risico’s worden genomen. Als je scherper aan de wind vaart moet je wel zicht hebben op de risico’s die er genomen worden. Dit proces rondom besluitvorming moet wel worden gemonitord. Bijvoorbeeld door een regeling risicovolle investeringen en projecten waarbij extra objectiviteit bewaakt wordt door een risicodialoog.