Geplaatst door Eindelijk de tijd gehad om het nieuwe boek van Joris Luijendijk te lezen. In zijn zoektocht naar de oorzaken van de financiële crisis richt hij zich meer op begrip van de mens achter de bankiers. Hij graaft dieper dan de bekenden populistische oorzaken als graaicultuur en bonussen. Het spreekt mij aan hoe hij de nuance aanbrengt door de verschillende rollen als de zakenbankier, risicomanager, middel management mooi toe te lichten. In deze blog de focus op risicomanagement.
Risico-paradijs
Het salaris van de risicomanagers kwam altijd al uit de omzet van de risiconemers. Het grote verschil is dat deze risicomanagers vroeger veel meer macht hadden. Dit kwam doordat vroegere bankiers in partnerschappen werkten. Hierdoor lag het management samen met de eigenaarschap en werd winst en verlies direct gevoeld.
Doordat alle banken naar de beurs gingen kwamen de gevolgen van risico’s bij de aandeelhouders te liggen. Bovendien werden bankiers aangemoedigd veel risico te nemen doordat zij in aandelen en opties werden betaald. De pijn kwam toch bij de aandeelhouders te liggen en uiteindelijk zelfs bij de belastingnemer door de redding van de grote banken. Wat een paradijs! Risico’s onbeperkt kunnen nemen en nooit de rekening hoeven te betalen.
De risicomanagers primaire taak werd helaas om de buitenwereld gerust te stellen. Dus mooie rapportages op te stellen voor de toezichthouders, aandeelhouders en belastingbetalers, om daarmee een in control façade op te werpen.
Angst en tegenspraak
Het boek noemt meerdere redenen waarom risicomanagers in de praktijk zeer moeilijk echt tegenspraak konden bieden:
Persoonlijke afhankelijkheid: je rug recht houden is lastig in een omgeving waar je binnen 5 minuten op straat kunt staan, met een zeer minimale ontslagvergoeding van 400 pond per gewerkt jaar. Als bijvoorbeeld: je kinderen zitten op een private school a 20.000 pond per jaar. Dan zit je behoorlijk klem;
Hiërarchische cultuur: een sterke hiërarchische omgeving, natuurlijk de ideale omgeving om informatie achter te houden of te verstoppen. De achtergrond van deze cultuur is een sterke onderlinge concurrentie in een ieder voor zich overlevingscultuur. Hierdoor is de interne transparantie ver te zoeken. De risicomanager staat helaas niet aan de top van de piramide;
Complexiteit producten: Laatste moeilijkheid is dat de quants binnen de sector zo complex mogelijke producten ontwerpen, die niemand snapt. Dus ook de risicomanager niet.
Hoog rendement Red Flag
Na het lezen van dit boek worstel ik met vragen hoe dit op te lossen. Ik zie drie belangrijke oplossingsrichtingen: Belangrijkste is mijn inziens dat de tijd inderdaad rijp is om naast bonus ook de malus (oftewel pijn) te organiseren. Daarnaast is een noodzaak van bescherming van de risicomanager; ofwel door ontslag bescherming dan wel aantoonbaar door de top van de organisatie.
Daarnaast moeten complexe producten met een hoog rendement als “RED FLAG” bestempeld worden. Immers hoe kun je als bankier een hoog rendement halen als daar geen hoog risico tegen over staat? Voor deze producten moet de kennis en aantoonbare reflectie ijzersterk zijn. Hoe complex ze ook zijn, ze moeten uiteindelijk in Jip & Janneke taal aan de RvB worden uitgelegd.
Robert 't Hart 
Ik denk ook dat de risicomanager een cruciale rol heeft om met zijn informatie tegenspraak mogelijk te maken. Maar binnen een directie en of MT moet een vd leden wel zijn of haar rol pakken en de kritische vragen stellen (leiderschap!). Daar kan je de risicomanager niet op aanspreken mijn inziens. Maar deugen zijn analyses niet, dan zal de risicomanager daar zeker op afgerekend moeten worden ipv te beschermen.
Maar ik zie de oplossing ook eerder in het verlengde van Taleb’s gedachte goed van lange staarten, in een kleinschaliger en flexibeler georganiseerde financiële sector, waarbinnen instellingen ook af en toe nog failliet kunnen gaan zonder al te grote gevolgen. Zodat er geen peperdure reddingsoperaties uitgevoerd hoeven te worden op kosten vd gemeenschap.
Robert, risicomanagers verdienen niet alleen in de bankenwereld ontslagbescherming maar eigenlijk altijd. Riskmanagement kan alleen werken als er objectief en onafhankelijk geadviseerd mag worden zonder dat er persoonlijke gevolgen aan kleven. Daarom is het juist zo belangrijk deze functie onafhankelijk neer te zetten en niet in een gecombineerde portefeuille van bijvoorbeeld kwaliteit, compliance of een financiële functie. Alleen transparantie is niet altijd een gewenst effect voor het hoger management of RvB, dat kan zelfs bedreigend zijn. En niet alleen in de financiële wereld. Daarnaast is het invoeren van malus misschien een eerste ingeving maar het menselijkbrein is er meester in om malus te omzeilen, en wie zou de malus moeten toekennen op basis van welke criteria? Ik heb niet direct een oplossing maar de organisatie cultuur lijkt toch weer erg bepalend te zijn en goed leiderschap een cruciale factor. Dank je wel voor je blog
Vrgr Lilian knol
Je wilt te gauw de oplossing in de risico managers.
Banken moeten gesplitst zakenbanken los van systeembanken maken. Overheidstaak te zorgen voor monetair verkeer.
Met vriendelijke groeten van Frank Galesloot, Deventer, mobiel verzonden en daarom kort gehouden.
Frank, er zijn inderdaad meer oplossingen mogelijk. Deze blog vanuit het risicomanagement geschreven. Maar ook bij gesplitste banken moet tegenspraak georganiseerd worden toch?